Έγχορδο νυκτό όργανο, που προήλθε από τον ταμπουρά, με διαδοχικές διαφοροποιήσεις, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες για δυνατό και λαμπερό ήχο, ενός νέου μουσικού ρεύματος, που γεννιόνταν στο δεύτερο μισό του 19 ου αιώνα , στα αστικά κέντρα του Αιγαίου.

Η σταδιακή μείωση του αριθμού των χορδών, η ανύψωση και επέκταση της ταστιέρας πάνω στο καπάκι, με ταυτόχρονη αύξηση του ύψους του καβαλάρη, αποτέλεσαν τα πρώτα σημεία διαφοροποίησης του νέου αυτού οργάνου από ταμπουρά. Τα χαρακτηριστικά αυτά υπήρχαν ήδη σε ένα ώριμο απόγονο του, το μαντολίνο, και ήταν εύκολο να μεταπηδήσουν από αυτό στον ταμπουρά, με δεδομένη την γεωγραφική τους συνύπαρξη .Μετά από ένα σύντομο κλυδωνισμό ανάμεσα στον ταμπουρά και το λαούτο, το νέο όργανο επέλεξε για αντηχείο αυτό του λαούτου, καθώς το τελευταίο του προσέφερε μια ασφάλεια στις υψηλές τάσεις των ατσάλινων χορδών και των ανεβασμένων κουρδισμάτων. Ο πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα, «Γαλατάς σε ώρα ανάπαυσης», δείχνει την υψηλή δημοτικότητα του νέου οργάνου. Σταθερά μεταλλικά τάστα αντικαθιστούν τα κινητά εντέρινα (καθώς η χρήση των Βυζαντινών τρόπων αρχίζει να εξασθενεί) και μηχανικά κλειδιά τοποθετούνται στην θέση των ξύλινων. Στην μορφή αυτή το μπουζούκι μπορεί να θεωρηθεί ένα καθ όλα ώριμο όργανο κατασκευαστικά και ηχητικά όργανο, ευρείας αποδοχής και αυξανόμενης δημοτικότητας στους μουσικούς και τα λαϊκά στρώματα της εποχής (τέλη 19 ου –αρχές 20 ου αιώνα), ώστε να μην συντρέχει ουσιαστικός λόγος οποιασδήποτε αλλαγής .

Παρ όλα αυτά, διαφοροποιήσεις αρχίζουν να εμφανίζονται στην μορφή του αντηχείου του. Ο τόπος και ο χρόνος πραγματοποίησης αυτών των αλλαγών μπορεί να θεωρηθεί απροσδόκητος. Η.Π.Α. Τέλη του 19 ου αιώνα .Μετανάστες και κουλτούρες διαφόρων εθνικοτήτων συνεχίζουν να έρχονται σε επιμειξία μεταξύ τους , σ ένα αγώνα επιβίωσης και δημιουργίας. Ο Έλληνας οργανοποιός Αναστάσιος Σταθόπουλος ιδρύει μια βιοτεχνία κατασκευής μουσικών οργάνων, προκειμένου να ικανοποιήσει αρχικά τις ανάγκες της Ελληνικής παροικίας .Σημαντικός μάστορας στην βιοτεχνία αυτή είναι ο Ιταλός Ηenry Capielo ( Walter Carter , ‘ The Epiphone House Αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής είναι το μπουζούκι "Stathopoulos". Μπουζούκια "Stathopoulos ” παίρνουν το πλοίο της επιστροφής για την Ελλάδα όπου θα βάλουν τα πρώτα σπέρματα αλλαγής (συνεπικουρούμενα από την γοητεία του θείου από την Αμερική).

Οι αλλαγές στην θα επιταχυνθούν σημαντικά, καθώς το λαουτόσχημο μπουζούκι θα υποστεί ανελέητο διωγμό από την δικτατορία του Μεταξά. Το μπουζούκι θα δανειστεί ακόμη μια φορά στοιχεία από το μαντολίνο, προκειμένου να τροποποιήσει το αντηχείο αυτή την φορά , και να περνά απαρατήρητο, σαν μαντόλα, από τους διώκτες του. Η αλλαγή αυτή δεν προβλημάτισε και πολύ τους μουσικούς της εποχής, καθώς ήταν απόλυτα εξοικειωμένοι με τα όργανα της οικογένειας του μαντολίνου.Πολλά μαντολίνα και μαντόλες της εποχής εκείνης, πήγαν στον πάγκο του οργανοποιού, προκειμένου να μετατραπούν σε μπουζουκια και μισομπούζουκα, διαδικασία που συνεχίζεται μεχρι σήμερα από συνήθεια. Ο βιρτουόζος του μπουζουκιού , Βασίλης Τσιτσάνης, συνετέλεσε αποφασιστικά στην ανάδειξη του «νέου» οργάνου. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το πρώτο όργανο του εθνικού βάρδου ήταν μαντόλα.Το ώριμο πλέον μπουζούκι, ελάχιστα μοιάζει με το «πρωτόγονο» νέο όργανο του 19 ου αιώνα.

Η προσθήκη ενός ζεύγους χορδών, και η αλλαγή του κουρδίσματος του σε ένα τόνο χαμηλότερο της κιθάρας, από τον βιρτουόζο κιθαριστή Μανόλη Χιώτη, θα δώσει ένα νέο μουσικά όργανο. Η αλλαγή αυτή θα επισύρει μια σειρά κατασκευαστικών αλλαγών(αύξηση των διαστάσεων του ηχείου και της ταστιέρας).Αυτοσχέδιοι μαγνήτες «ενισχύουν» τον ήχο του.Τσολιαδάκια, παρθενώνες και κήποι από συνθετική πέρλα, παρελαύνουν σαν διακοσμητικά στοιχεία από το καπάκι του. Το νέο αυτό υβρίδιο θα τύχει σκληρής κριτικής από μουσικούς και κριτικούς, παρ'όλα αυτά η συνεισφορά του στην νεοελληνική μουσική κάθε άλλο παρά να αγνοηθεί μπορεί.

Το μπουζούκι θα ανακαλυφθεί μαζί με τις φυσικές ομορφιές της Ελλάδας, από τους Ευρωπαίους τουρίστες και θα ενταχθεί σε μια σειρά από μουσικά ρεύματα ( Paul Cotapish , Acoustic guitar, May 2000) .

Σιδηροχώρι 30 Αυγούστου 2004